- ھەندێك كەس دەڵێن ریفراندۆم موزایەدەیە، چونكە رەنگە لەم پرسە پاشگەزببنەوە؟
* بەھیچ شێوەیەك وا نییە، ئەو لایەنانەی كە لە كۆبوونەوەی حەوتی مانگی شەش بەشدار بوون بڕیاریان داوە لە 25 مانگی نۆی ئەمساڵ ریفراندۆم بكرێت و ئەم بڕیارەش پاشگەزبوونەوەی تیادا نییە.
- ھەندێك لە لایەنەكان لەگەڵ ئەنجامدانی ریفراندۆم نین و پێیانوایە كاتەكەی گونجاو نییە، یان دەڵێن پێویستە كۆدەنگییەك ھەبێ، پێتانوایە دەكرێ بەبێ كۆدەنگی ئەم سەربەخۆییە رابگەیەندرێ؟
* پێمان خۆشە ھەموو لایەنەکان بەشدار بن لە ریفراندۆم و لە پرۆسەكە كۆدەنگییەكی نیشتمانی ھەبێ، چونكە ئەوە گرینگییەكی زیاتر بە پرۆسەكە دەدات، ئێمە ڤیتۆمان لەسەر ھیچ كەس و لایەنێك نەبووە و ئەوانەی بەشدار نەبوون لە بڕیاری ریفراندۆم بڕیاری خۆیان بووە، ناكرێت ھیچ لایەنێكیش ڕێگری بكات لە بڕیاردانی خەڵك لە چارەنووسی خۆی.
لەبارەی ئەو لایەنانەشەوە كە داوای كۆدەنگی دەكەن یان دەڵێن كاتەكە گونجاو نییە، گەر تەماشای وڵاتان بكەیت دەبینی زۆر جار كۆدەنگی نەبووە، بەڵكو كەسانێك داكۆكیان كردووە لەو دۆزە، بە ھەر حاڵ پرسی سەربەخۆیی پرسێكی دیموكراسییە و گەر لایەنێك نەیەوێ بەشداری بكات ئەوە بڕیاری خۆیەتی، بەڵام سەربەخۆیی بۆ ئەو كەسانەشە كە دەنگیان پێنەداوە.
- كەواتە گەر لایەنێك یان چەند لایەنێكیش بەشدار نەبن ئێوە پاشەكشە ناكەن؟
* بەڵێ، چونكە ریفراندۆم گەڕانەوەیە بۆ رای خەڵك، خەڵك بڕیاری ئەنجامدانی ریفراندۆم دەدات یان نا، لای ئێمە ریفراندۆم ئامانج نییە، بەڵكو ریفراندۆم ھۆكارێكە بۆ بیستنی رای خەڵك، ئامانجی ئێمەش جێبەجێكردنی ئەو بڕیارەیە، گەر لایەنێك دەنگ بە سەربەخۆیی نەدات ئارەزووی خۆیەتی، بەڵام ئێمە بڕوامان وایە كە زۆرینەی خەڵكی كوردستان لایەنگری ئەنجامدانی ریفراندۆمن و دەنگ بە سەربەخۆیی دەدەن.
خەڵكی كوردستان باش دەزانێ كێ لە ماوەی رابردوو بەرگری لە كەرامەت و نیشتمانی خەڵكی كوردستان كرد، پێموایە گەر یەكێك ئامادە نەبووبێ بەرگری لە نیشتمانەكەی بكات چۆن ڕێگە بەخۆی دەدا بڕیار لە چارەنووسی خەڵك بدا، یان چۆن خەڵك رێگە بەوە دەدا كەسانێك بۆ جارێكیش سەنگەرێكی پێشمەرگەیان بەسەر نەكردووەتەوە یان بریندار و شەھیدێكیان بەسەر نەكردووەتەوە دژایەتی ریفراندۆم بكەن یان پروپاگەندەی ئەوە بكەن كە ریفراندۆم بۆ سەربەخۆیی نییە.
- ئەو بەربەستانە چین كە دێنە بەردەم مەسەلەی سەربەخۆیی ئایا رێگرییەكان ناوخۆیین یان دەرەكی؟
* بەدرێژایی مێژوو ھەردوو جۆر بەربەست ھەبووە، یان دۆخی نێودەوڵەتی لەبار نەبووە، یان بارودۆخی ناوخۆیی لەبار نەبووە بۆ ئەوەی كورد بە ئامانجی خۆی بگات، بەڵام ئێستا پێمانوایە دۆخەکە لە رووی ناوخۆیی و نێودەوڵەتییەوە لە ھەموو كاتێك لەبارترە، سەرباری ئەو گرفتانەی ھەمانە.
- واتە خەڵك دڵنیابێت لەوەی بەربەستەكان بەربەستی گەورە نین؟
* من پێموایە نەخێر، راستە كار و ھیمەتی دەوێ، بەڵام گەر خەڵكی كوردستان بڕیار بدات كەس ناتوانێ ڕێگری لەو پرسە بكات.
- ھەندێك دەڵێن بۆ ریفراندۆم پێویستە پەرلەمان كارا بكرێتەوە، كاراكردنەوەی پەرلەمان بەكوێ گەیشت؟
* پێموانییە تەنیا ئەوە كێشە کە بێت بەڵكو پەیوەندی نێوان لایەنەكان و چەند كێشەیەكی ناوخۆیی ھەمیشە بوونەتە جێگەی فشار و چەندین بیانوو ھەن كە ھەمیشە باس دەكرێن، راستە كێشە و قەیرانی نێوخۆییمان ھەیە، بۆ ئێمەش كاراكردنەوەی پەرلەمان گرینگە، بەڵام مافی یەك لایەن نییە خۆی بە داكۆكیكاری كاراكردنەوەی پەرلەمان بزانێ، بەڵكو ئێمە وەك پارتی بە سیفەتی ئەوەی خاوەنی زۆرترین كورسین لە ھەموو لایەنێك زیاتر داكۆكی لە كاراكردنەوەی پەرلەمان دەكەین و پێمانوایە پێویستە كاراكردنەوەی پەرلەمان لە خزمەتی پرسە نیشتیمانییەكان بێت و ناكرێ وەك بابەتێكی حزبی تەماشای بكەین، لە بارەی قەیرانەكانی دیكە دەمەوێ ھەڵوەستەیەك بكەین و تەماشای جیھان بكەین. بڕوانە زۆر وڵات ھەیە كە سەربەخۆن و تووشی قەیران بوون، قەیران لە ئەنجامی ریفراندۆم و سەربەخۆییەوە درووست نەبووە بەڵكو قەیرانەكان وا دەكەن كە ئێمە ریفراندۆم بكەین، چونكە بەھۆی قەیرانەكانەوە ئێمە بیرمان لە چارەسەرێكی گونجاو كردووەتەوە، ھەرچەندە كاراكردنەوەی پەرلەمان رەنگە زۆر پێویست نەبێ، بەڵام ئێمە پێمانوایە ھەنگاوێكی باشە بۆ كۆكردنەوەی زۆرینەی خەڵك لەدەوری ئەم پرسە.
- ئێوە یەكێكن لەو كارەكتەرانەی كە گفتوگۆتان لەگەڵ وڵاتان كردووە لەبارەی ریفراندۆم و سەربەخۆیی، ھەڵوێستی ئەوان چی بوو؟
* پێموایە ئەمە پرسێكە ھی خەڵكی كوردستانە، ناكرێ ئێمە بێبەش بین لە مافێك كە ئەوان چەندین ساڵە مومارەسەی دەكەن، بەڵكو ئێمە دەبێ ئەو مافە پەیڕەو بكەین و گفتوگۆ لەگەڵ وڵاتان بكەین تا قەناعەت دێنن، ئەوەی من ھەستم كردووە ئەوەیە تاك تاكە وڵات ھەبووە دژی سەربەخۆیی بێت . بەتایبەتی لە رۆژئاوا كەس نەیگوتووە من دژی سەربەخۆیی كوردستانم، چونكە ئەمە دژی پرنسیپەكانی خۆیانە، ئەوان دژ نین بەڵكو ھەندێك جار نیگەرانن لە كاتەكە وپێیانوایە كاتەكە گونجاو نییە. لێرەدا هەڵوێستەکان دەبنە سێ بەش .
- ھەندێك دەڵێن لەوانەیه كاریگەری بۆسەر شەڕی دژ بە داعش ھەبێ.
- ھەندێك دەڵێن رەنگە ببێتە ناكۆكی لە سەر سنووری ئێمە و دراوسێكانمان.
- ھەندێك دەڵێن ئەمە كاریگەری بۆسەر ھەڵبژاردنی داھاتووی عێراق دەبێ.
بۆ ھەرسێ لەمانە وەڵاممان ھەیە، پێمانوایە كە ئیلتیزامی خەڵكی كوردستان بۆ رووبەڕووبوونەوەی داعش پەیوەندی بە پەیوەندییە سیاسییەكانی ئێمە و بەغدا نییە، چونكە هەر ئەم عێراقە بوو كە لە ئەنجامی ھەڵە سیاسییەكان بۆشایی ئەمنی و كۆمەڵایەتی و سیاسی درووست كرد و لە ئەنجامیشدا قاعیدە و دواتر داعش درووستبوو.
لە ئەنجامی سیاسەتی ھەڵەی بەغدا یەك ملیۆن و 800 ھەزار كەس، ئاوارەی ھەرێمی كوردستان بوون، ئێمە شەڕی داعشمان دەكرد و میوانداریی یەك ملیۆن و 800 ھەزار كەسیشمان دەكرد.
ھەر ئەم عێراقە یەكگرتووەش بوو كە بودجەی ھەرێمی بڕی و خۆی بە خاوەنی ئەو ئاوارانە نەزانی كە ھاتنە ھەرێمی كوردستان.
ئێمە چاوەڕێمان دەكرد عێراق لە كاتی شەڕی داعش یارمەتی پێشمەرگە بدا، بەڵام نەك یارمەتی نەدا، بەڵكو ڕێگری لە پڕچەككردنی پێشمەرگەش دەكرد بە چەكی قورس.
ئێمە پێمانوایە پەیوەندی نێوان ئێمە و بەغدا ھەر چییەك بێت ئەوا ئیلتیزاماتی خەڵك و حكوومەتی كوردستان لە رووبەرووبوونەوەی داعش كەم نابێتەوە.
لە بارەی خاڵی دووەمەوە كە دەڵێن كاریگەری لە ھەڵبژاردنەكانی عێراق ده‌كات پێمانوایە كە وڵاتانێك ھەن بەرژەوەندیان لەوەدایە كە چۆنییەتی پێكھاتنی حكوومەتی عێراق دیاری بكەن، بەڵام جگە لەوە تا ئێستا نەزاندراوە ئەو ھەڵبژاردنە ئەنجامدەدرێ یان نا، گەر بڕوانیتە ھەڵبژاردنەكان دەبینی كە ئەنجامی ھەڵبژاردنەكان دیارە، چونكە لە سیستەمی ھەڵبژاردندا كورسی زۆر بە پارێزگا شیعییەكان دراوە و كورسی كەمیش بە پارێزگا كوردی و سونییەكان دراوە، كەواتە حكوومەتی عێراق ھەرچۆنێك بێ بریتی دەبێ لە زۆرینەیەكی شیعی بەرامبەر كەمینەیەكی سوننی و كوردی. كەواتە ھەرێمی كوردستان كاریگەرییەكی ئەوتۆی نییە لەسەر پێكھێنانی حكوومەتی عێراق.
لەبارەی ئەوانەی دەڵێن كە رەنگە گرژی دروستبێت با من شتێك بڵێم،
حكوومەتی عێراق دەبوو ماددەی 140 جێبەجێ بكات، بەڵام ئەم ھەموو ساڵە دەرباز بوو بۆ جێبەجێی نەكرد؟، كەواتە ھۆكاری جێبەجێنەكردنی ماددەی 140 حكوومەتی عێراقە، جگە لەمە ئەو ناوچانە رووبەڕووی ھەڕەشەی داعش بووه‌وه پێشمەرگە چووە ئەو شوێنانە و بەرگری لەوە كرد تا داعش نەتوانێ كوردستان داگیر بكات، تەنانەت ئەو شوێنانەی كە داگیر كرابوون بۆ ماوەیەك رزگاری كرد، ھەمووشمان دەزانین لایەنە سیاسییەكان كۆكن لەسەر ئەوەی پێشمەرگە لەو ناوچانە پاشەكشە ناكات، واتە كاتێك تەشەنوج درووستدەبێ كە حكوومەتی عێراق بوونی پێشمەرگەی لەو ناوچەیە پێ ھەزم نەكرێت، ئێمە دەمانەوێ ماف بۆ خەڵكی ئەو ناوچانە بگێڕینەوە تا خەڵكی ئەو سنوورەش بڕیار لە چارەسەری خۆیان بدەن. بۆیە پێمان وایە ھەر سێ بیانووەكە بیانووی راست نین و نابێ وامان لێبكا واز لە بەرژەوەندی نیشتمانی خۆمان بھێنین.
